4. Ünite: İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk Türk Devletlerinde Hükümdarlık Alametleri konusu lise 1 tarih dersi “İlk Türk Devletleri” ünitesi ve lise 3 tarih dersi “Türklerde Devlet Teşkilatı” ünitesinin alt başlığıdır. İlk Türk Devletlerinde Hükümdarlık Sembolleri Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinde “otağ” (hakan çadırı), “örgin” (taht), “tuğ” (sancak), “davul”, “kotuz” (sorguç), “kur” (kemer), “kılıç”, “yay”, “kama”, “berge” (kamçı) idi. Hükümdarın oturduğu devletin merkezi “ordu” ve …

İlk Türk Devletlerinde Veraset Anlayışı Eski Türklerde devleti yönetme görevinin hükümdara Tanrı tarafından verildiği inancı halkın hakana mutlak bağlılığını sağlamıştır. Türklerde hükümdara tanrı tarafından verilen yetkilerin kalıtımsal olarak aile içinde devam etmesi veraset sorununu gündeme getirmiştir. Türklerde farklı veraset kuralları uygulanmıştır: -Tahtaya geçme baş hatunun çocuklarının hakkı sayılmıştır. -Hükümdarın tahta geçecek olan çocukları küçük yaşta ise, töreye göre amcalarının tahta …

İlk Türk Devletlerinde Kurultay Devlet işlerinin yürütülmesinde Hatun ve Kurultay hükümdarlara yardım etmişlerdir. Kurultay Moğolca bir kelime olup Türkçe karşılığı “Toy”dur. Türklerde iktidarı ve hükümdarı kontrol eden, savaş, barış gibi devleti ilgilendiren önemli konuları görüşen ve kurultay adı verilen bir meclis bulunuyordu. Türkçe ‘danışma meclisi’ anlamına gelen kurultaya; boy beyleri ileri gelen devlet memurları, din adamları ve toplumsal hayatta önemli …

UYGUR DEVLETİ (745-840) 745 yılında kurulan Uygurlar Doğu Türkistan’a yerleşerek diğer Türk boylarını egemenlikleri altına aldılar. Uygurların en önemli özelliği yerleşik hayatı benimseyen ilk Türk topluluğu olmalarıdır. Bu nedenle tarım, sanat ve ticarette ilerlemişlerdir. Mani dinine ait tapınaklar yaparak mimaride gelişme göstermişlerdir. Ticaretle uğraşan Uygurlar, Hint, Tibet, Toharistan ve Maveraünnehir halkı ile sıkı ilişkilerde bulunmuşlardır. Bu nedenle Hint ve İran …

KUTLUK DEVLETİ (682-745) 682 tarihinde Kutluk Kağan tarafından Kutluk (II. Göktürk) Devleti kurulmuştur. Kutlukların 683-687 yılları arasında Çin’e 46 defa sefer düzenlemelerinde; -Orta Asya’daki en önemli rakiplerini baskı altında tutmak istemeleri -Yeni kurulan Türk Devleti’nin yiyecek, giyecek ve at gibi gereksinimlerini karşılamak istemeleri -Çin’de dağınık haldeki Türkleri devletin bünyesinde toplamak istemeleri etkili olmuştur. Kutluk Devleti’nin en güçlü olduğu dönemler Bilge …

GÖKTÜRK DEVLETİ (552-630) Göktürkler Türk adıyla kurulan ilk devlettir. Başkentleri Ötüken, ilk hükümdarları Bumin Kağan’dır. Avar hakimiyetine son verilerek kurulan Göktürk Devleti, doğuda Japon Denizi, batıda Hazar Denizi, güneyde Hindistan, Kuzeyde Sibirya steplerine kadar sınırlarını genişletmiştir. Bumin Kağan, ülkenin batısının yönetimini kardeşi İstemi Yabgu’ya vermiştir. Bumin Kağan ise devlet başkanı olarak Ötüken’den doğu bölgelerini yönetmiştir. İstemi Yabgu batı yönünde fetih …

AVRUPA HUN DEVLETİ (375-469) Kavimler Göçü sonucunda Avrupa’da Hun Devleti kurulmuştur. Bu devlet en güçlü dönemini Attila zamanında yaşamıştır. Avrupa Hunları, doğuda Urallardan, batıda Manş Denizi’ne kadar sınırlarını genişletmişlerdir. Bizans üzerine iki büyük sefer düzenleyen Attila, bu devleti vergiye bağlamış ve sınırlarını genişletmiştir. Attila, bundan sonra Hunların karşısında durabilecek tek güç olan Roma’yı dize getirmek için hazırlığa başladı. 451 yılında …

KAVİMLER GÖÇÜ Aral Gölü çevresinde toplanan Hun boyları Orta Asya’daki Çin baskısı ve kuraklık yüzünden IV.Yüzyılın ortalarından itibaren batıya doğru göç ettiler. 374 yılında Volga kıyılarına gelen Türkler Gotlarla karşılaştılar. Türklere yenilen Gotların batıya ilerlemesi Roma’ya kadar uzanan karışıklığa sebep olmuştur. 375 yılında meydana gelen bu olaya Kavimler Göçü adı verilmiştir. KAVİMLER GÖÇÜ’NÜN SONUÇLARI -Roma İmparatorluğu ikiye ayrılmış (395) ve …

ASYA HUN İMPARATORLUĞU Kuruldukları tarih kesin olarak bilinmeyen Hunlar hakkında Çinlilerin verdiği bilgiler M.Ö. I. Bin yılın başlarına kadar uzanır. Hunlar hakkında ilk belge M.Ö. 318 yılında Çinliler ile Hunlar arasında imzalanan antlaşmadır. (Kuzey Şansi Antlaşması) M.Ö III. yüzyılın ikinci yarısında Hunlar, Çinlilere karşı büyük bir güç haline gelmişlerdir. Çinliler, Hun akınlarına engel olabilmek için kuzey sınırlarında bir duvar örmeye …

ORTA ASYA’DAN TÜRK GÖÇLERİ Türkler, M.Ö. 1700lü yıllardan itibaren Orta Asya’dan çeşitli bölgelere göç etmişlerdir. M.Ö. başlayıp M.S. da devam eden göç hareketlerinde siyasal,ekonomik ve sosyal olaylar etkili olmuştur. GÖÇLERİN NEDENLERİ Türklerin Orta Asya’dan göç etmesinde; -İklim koşullarının değişmesine bağlı olarak meydana gelen kuraklık, artan nüfusa mevcut toprakların yetmemesi ve bu gelişmelerin sonucunda bölgede geçim sıkıntısının ortaya çıkması -Türk boyları …