Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
Fatih döneminde 1477’de Osmanlı egemenliğine giren Kırım’ın Rus hakimiyetine giriş aşamaları dolayısıyla elimizden çıkışını bir kodlamadan yola çıkarak anlatmaya çalışacağız. Aynı zamanda Hangi antlaşma ile Kırım’a bağımsızlık verildi? Kırım hangi antlaşmayla Rusya verildi? gibi soruları cevaplayacağız.
İçindekiler
Kırım’ın Elden Çıkma Aşamaları Kodlaması
Kırım’ı KAYbettik dediğimizde ilk 3 harf Kırım’ın Rus egemenliğine giriş aşamalasında ki antlaşmaları sırasıyla (kronolojik) hatırlamamız mümkün. Bu şifre özellikle KPSS için ezber yapan arkadaşlarımızın işine yarayacaktır.
En son da Osmanlı Tarihi Şifreleri videosu var. Vaktin varsa hepsine bak. Vakit nerde be Hocam diyorsan 27:48’den itibaren Kırım’ın Kaybedilmesi şifresini bulabilirsin.
Osmanlı Hakimiyetinde Kırım
Fatih Sultan Mehmet döneminde 1477 yılında Gedik Ahmet Paşa tarafından feth edilen Kırım, ipek yolu ve Karadeniz’in Türk gölü haline getirilmesi açısından önemli idi.
OKUMA TAVSİYESİ: Kırımın Fethinin Sebepleri ve Sonuçları
Halkı Türk olan Kırım Osmanlı yönetiminde imtiyazlı eyaletlerdendi. Vergi vermeyen, Osmanlı ordusuna asker veren Kırım’ın yönetiminde Giray ailesine aitti. 1524 yılına kadar kendi hanını belirlerken, bu tarihten itibaren han Osmanlı Devleti tarafından atanmaya başlanmıştır.
1477 yılından (bazı kaynaklarda 1475) 1774 yılına kadar yaklaşık 300 sene Kırım Osmanlı egemenliğinde kalmıştır.
Kırım’ın Rus Hakimiyetine Giriş Süreci
Rusya’nın tarihsel emellerinden biri sıcak denizlere inmekti. Bu emelinde temeli Kırım üzerine kuruluydu. Özellikle 18. yüzyıldan itibaren Osmanlı üzerinde ki saldırılarını arttıran Rusya 1768-1774 Osmanlı Rus Savaşı sonrası emellerini gerçekleştirme yolunda büyük adımlar attı. Rusya bağımsız yap ve yut stratejisi uygulayacaktı.
Kırım’ın Rus hakimiyetine giriş aşamaları şöyle gerçekleşti;
| Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) | Kırım bağımsız oldu. |
| Aynalıkavak Tenkihnamesi (1779) | Kırım, Rus etkisine girdi. |
| Yaş Antlaşması (1783) | Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu Osmanlı kabul etmek zorunda kaldı. |
Küçük Kaynarca Antlaşması
Kırım’ın elde çıkma aşamalarından ilki Küçük Kaynarca Antlaşması’dır. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşları sonrasında 1774 yılında imzalanan bu anlaşma ile Kırım Hanlığı bağımsız bir devlete dönüştü. Sadece dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı olacaktı. Böylece halkı Türk ve müslüman olan bir toprak ilk defa Osmanlı’dan ayrılıyordu.
Aynalıkavak Tenkihnamesi
1779 yılında imzalanan Aynalıkavak Tenkihnamesi, Kırım’ın hanını serbestçe seçmesi ve Şahin Giray‘ın (Rus yanlısı) Kırım Hanı olarak Osmanlı tarafından kabul edilmesi anlamına geliyordu.
BİR BAK DERİM: Aynalıkavak Tenkihnamesi Kısa Bilgi
Yaş Antlaşması
Ruslar 1783’de Kırım’ı işgal etti. Başlayan Osmanlı Rus savaşı kaybedilince Yaş Antlaşması ile Osmanlı Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabullenmek zorunda kaldı.
OKUMA TAVSİYESİ: Yaş Antlaşmasının Maddeleri ve Önemileri ve Önemi
Kırım’ın Rus hakimiyetine girmesi ile 1441’de kurulan Kırım Hanlığı tarih sahnesinde silindi.
Kendimizi Test Edelim?
Bakalım konuyu ne kadar öğrendik. Sorulara tıkladığınızda altında cevapları gözükecektir. 🙂 Arzu ederseniz yorum yoluyla cevaplayabilir veya sizde soru sorabilirsiniz.
Kırım İmtiyazlı (özel yönetimli) eyaletlerdendir.
Fatih Sultan Mehmet döneminde Gedik Ahmet Paşa tarafından Osmanlı hakimiyetine girmesi sağlanmıştır.
Rusya açısından Kırım sıcak denizlere (Karadeniz'e) inmek için bir kapıdır.
1768-1774 Osmanlı Rus Savaşı sonrası Rusya ile imzalanan 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım bağımsız olmuştur.
Osmanlı Devleti 1792 Yaş Antlaşması ile Kırım'ın Rusya'ya ait olduğunu kabul etmek zorunda kalmıştır.
Kırım'ın Rusya'nın elin egeçtiği antlaşmalar sırasıyla Küçük Kaynarca Antlaşması - Aynalıkavak Tenkihnamesi - Yaş Antlaşması'dır.
