Türkiye Selçuklu Devletinde Divan Teşkilatı İle İlgili Bilgi

İlk Türk İslam Devletlerinde divanlar üç aşağı beş yukarı hemen hemen aynıdır.

Türkiye Selçuklu Devletinde önemli devlet işlerinin görüşüldüğü Divan-ı Salatanat ve ona bağlı olarak çalışan diğer divanlar bulunmaktaydı. Şimdi bu divanlara bir göz atalım.

1. Divan-ı Saltanat: Sultan başkanlığında (veya vezir) toplanan önemli devlet işlerinin görüşüldüğü büyük divandır. Divan-ı Saltanat Üyeleri: İstifa, arz, işraf, inşa divanlarının başkanları ve pervane gibi görevliler ile katip ve tercümanlar bulunurdu.
2. Divan-ı Tuğra (İnşa): Devletin iç ve dış yazışmalarını yapar. Başkanı Tuğrai’dir.
3. Divan-ı İşraf: Askeri ve hukuki işler hariç teftiş eden divandır. Başkanına müşrif denir.
4. Divan-ı Arz: Askerlik işleri ile ilgilenen divandır. Başkanına Ariz ve Arz’ül Ceyş denir.
5. Divan-ı Mezalim: Ağır siyasi suçlara bakan divandır. Başkanı sultandır.
6. Divan-ı İstifa: Mali işlere bakan divandır. Başkanı Müşrif’tir.
7. Niyabet-i Saltanat Divanı: Sultan merkezde olmadığı zaman yerine bakan divandır.
8. Divan-ı Pervane: İkta dağıtımı yapan, arazi kayıtlarını tutan divandır. Başkanına Pervaneci denir.
9. Divan- Berid: Posta ve istihbarat işlerini yerine getiren divandır. Başkanına Sahib-i Berid denir.