Tarih 1 dersi TÜRK-İSLAM DEVLETLERİ (10-13. YÜZYILLAR) ünitesi dahilinde yer alan TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABULÜ konusu alt başlığı olan Türkler ve İslamiyet özetini aşağıdan okuyabilirsiniz.

Türkler ve İslamiyet

Türklerle Müslümanlar arasındaki ilk komşuluk ilişkileri, Hz. Ömer zamanında başlamış, Hz. Osman döneminde savaşa dönüşmüştür. Özellikle Emeviler döneminde ilişkiler olumsuz gelişmiştir. Çünkü; Emevilerin Arap milliyetçiliği yapmaları, Müslüman veya gayrimüslim halktan ağır vergiler almaları ve Türk kentlerini yağmalamaları bunda etkili olmuştur. Emeviler; doğuda Türgişler, Kafkaslarda Hazar Türkleriyle savaşmışlardır. Abbasilerle birlikte Türk-Arap ilişkileri iyileşmeye başladı. Halife Me’mun ve Mutasım devrinde başlayan bu olumlu gelişme sonucunda, Türkler arasında İslam dini hızla yayılmaya başladı. Türkler kitleler halinde İslam dinine girdi. Özellikle 751 yılında yapılan Talas Savaşı bu olumlu gelişmede önemli bir etkiye sahiptir.
İslamiyet’i kabul eden İlk Türk boyları ; Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri daha sonra Oğuz Türkleri ve İtil Bulgarlarıdır. Oğuz Türklerinin İslam dinine girişleri ile Türklerin İslam Dünyasındaki etkinlikleri artmaya başlamıştır.(Oğuzların Müslüman olanlarına Türkmen denir.)
Talas Savaşı ( 751 ) ( Araplar – Çinliler ) :
Çinliler ile Araplar arasında Talas ırmağı kıyılarında yapılmıştır. Orta Asya’nın Çin egemenliğine girmesini istemeyen Karluk ve Yağma Türkleri, Araplara yardım ederek savaşı Arapların kazanmasını sağlamışlardır.

Talas Savaşı’nın Türk ve dünya tarihi açısından  sonuçları nelerdir?

Talas Savaşı’nın Sonuçları:
1 – Orta Asya’nın Çin hakimiyetine girmesi engellenmiştir. (Siyasi sonuç)
2 – Türkler, bu savaştan sonra guruplar halinde İslamiyet’i kabul etmeye başlamışlardır. (Karluklar) ( Dini )
3 – Araplar esir alınan Çinlilerden kağıt yapım tekniğini öğrenmişler. (Kültürel )
4 – Türklerle Araplar arasında ticaret gelişmeye başlamıştır. (Ekonomik)

Kağıt üretimiyle medeniyetin yayılması arasında nasıl bir ilişki olabilir?

Kağıt bilgiyi kalıcı ve kolay bulunur hale getirir. Dolayısıyla bilginin dolaşımı ve artışı kolaylaşır.

Türklerin İslamiyet’i Kabul Ediş Nedenleri :
1- İslamiyet’teki tek tanrı ( Allah ) inancı ile Türklerdeki Gök Tanrı inancının benzeşmesi.
2- İslamiyet’teki Cihat fikriyle, Türklerdeki fetih fikrinin birbiriyle bağdaşması
3- İslamiyet’in öngördüğü doğruluk, dürüstlük, temizlik vb. ahlak kurallarının, Türk ahlak
anlayışına uygun olması
4- Her iki dinde Ahiret inancı ve Kurban Kesme anlayışının olması.
5- İslam dinindeki cennet-cehennem kavramı, Türklerdeki ölümden sonraki yaşam inancı.

Türklerin İslam Dünyasındaki Etkinlikleri ve Hizmetleri :
1-İslamiyet’i her türlü iç ve dış tehlikelerden korumuşlardır.(Batıni, Şii,Haçlı,Bizans…)
2-İslamiyet ‘ in yayılmasına ve bir dünya dini olmasına katkıda bulunmuşlardır.
3-İslam dünyasına önemli devlet, bilim ve sanat adamları kazandırmışlardır.
4-İslam Kültürünü geliştirerek batıya tanıtmışlardır. ( Büyük Selçuklular – Osmanlılar)
5-Bugün, İslam bilim ve kültürünü laik devlet yapısı içerisinde geliştirmektedirler. ( TC )
6-İslam dünyasını Bizans tehlikesinden korumuşlardır.
7-İslam devletlerinin her kademesinde görev yaptılar.
8-Pek çok Türk İslam devleti kurdular.

NOT:Görüldüğü gibi Türkler İslam Dinine girişle birlikte başta askeri olmak üzere kültür, sanat ve bilim alanında çok büyük katkılarda bulunmuşlardır. İslam Medeniyetinin dünya çapında etki göstermesinde en büyük pay Türklere aittir.
* İslamiyet Türklerin milli karakterlerini korumalarını sağlamıştır. Hıristiyan yada Budist olan Türkler zamanla benliklerini kaybettikleri halde, Müslüman Türkler, Türklüklerini korumuşlardır. (Hatta Türk ve İslam kelimeleri ayrılmaz bir bütün olarak kabul edilmiştir. Müslüman Türkler, Müslüman olmayan Türkleri, Türk olarak kabul etmemişlerdir.)
** Müslüman Türklerin kurduğu ilk devlet Tolunoğulları, İslamiyet’i sonradan resmi din olarak kabul eden ilk Türk Devletleri de İtil (Volga-Kama) Bulgarları ve Karahanlılardır.