Tagar ve Taştık Kültürü

Orta Asya Uygarlığı

Orta Asya’da oluşan kültürlerin geçmişi MÖ 5000’li yıllara kadar dayanmaktadır. Bu kültürlerin Orta Asya’da kurulan Türk devletlerini pek çok yönden etkilediği görülmektedir. Bu kültürler; Anav, Afanasyevo, Tagar, Karasuk, Andronovo ve Taştık kültürleridir. Şimdi bu kültürlerden Tagar ve  Taştık kültürünü inceleyelim.

Tagar Kültürü

Tagar Kültürü MÖ 700 ile MS 100 seneleri aralarında Kögmen Dağları, Kem, Kemçik, Uluğ-Kem ve Abakan ırmakları etrafında meydana çıkmıştır. Hayvan Üslûbu’nun artık gelişmiş bir şekil aldığı bu devirde, mezarlardan farklı araçlar, at koşum takımları, keramikler çıkarılmıştır. Tagar Kültürü’ndekiyle aynı eserlere Çin’den Karadeniz’in kuzeyine civarı meydana iştirak eden çok kapsamlı bir alanda rastlanıyordu.
Karasug Kültürü’nün dağıldığı bölgelerde, söz gelimi Yenisey taş resimlerinde, Kem vadisinin batısı, Sibirya, Çungarya, Kögmen ve benzeri bölgelerde görülen Tagar ve Taştık taş resimlerinde Türkler’in atalarına ilişkili olarak birçok şey yer almaktadır .

Taştık Kültürü

Taştık Kültürü, MÖ 300 – MS 400 senelerine ilişkin olup Kögmen dağları, Kem (Yenisey), Kemçik, Uluğ-Kem, Abakan ırmakları etrafında meydana çıkmıştır. Bu kültürün yaratıcıları MÖ 300 senelerinde bölgeye iştirak eden kağnılı Türk boylarıdır. Tagar Kültürü’nü taştık kültürü vaziyetine yükselten ve geliştiren bu boylar kısa zamanda bu kültürü bölgedeki diğer Türk boylarına yaymışlardır.
Cenazeler mezarlara, Kiseleff’in portre deyim ettiği maskelerle beraber konuluyordu. Kiseleff, bu maske tiplerini üç kümeye ayırmaktadır:
1. Hafif çıkık elmacık kemikli kapsamlı surat , etli dudak, katı bakışlı gözler, ileri gerçek çıkık çene ve ince-kavisli – uzunca burun.
2. Kapsamlı surat , etli dudak, katı bakışlı gözler, yüksek burun.
3. Hafif çıkık elmacık kemikli ince ve uzunca surat , ince dudak, katı bakışlı gözler, mutedil çeneler, minyatürümsü yüksek burun.
Afanasyevo ve Andronovo kültürlerinden bu yana başlayan Proto Türk sanatı, bilhassa Tagar ve Taştık dönemlerinde kocaman gelişmeler göstermiştir.