Yakınçağda Avrupa Tarihi Özet Konu Anlatımı

AVRUPA TARİHİ (1600-1918)

MUTLAKİYET (MONARŞİ)

Devletin temel güç ve yetkilerinin (yasama-yürütme-yargı) bir tek kişinin elinde bulunmasına “mutlakiyet” denir. Mutlakiyette kral sınırsız ve mutlak haklara sahiptir. Avrupa’da 16.ve 17. yy.da mutlakiyetin egemen olduğu döneme absolitizm (mutlakiyetçilik) dönemi denir. Absolitizm döneminde Avrupa’da merkantilist ekonomi uygulanmıştır. (devletin zenginliğinin değerli madenlerle ölçüldüğü ekonomi)

Daha çok değerli madenlere sahip olmak isteyen devletler güçlerini arttırınca krallar daha da güçlendi.

İNGİLTERE’DE DEMOKRASİ HAREKETLERİ

1) MAGNA KARTA:  Kral Jhon ile asiller arasında 1215’te imzalanan Manga Karta (Büyük Şart) ile yasalar kraldan üstündür. Kral yasalara bağlı kalacaktır. *Manga Karta ile kral bir takım haklarından vazgeçmiştir.

2)MEŞRUTİ KRALLIK: İngilizler 1648 ve 1688’de krala karşı isyan ettiler. İngiltere Kralı Gıyam 1688’de meşrutiyeti ilan edip, parlamentoya danışmadan devlet işlerini yapmayacağına söz verdi.

Meşrutiyet: Ülkenin kral ve meclis tarafından yönetilmesi.

ABD’NİN KURULUŞU:

Amerika’nın keşfinden sonra İngilizler Kuzey Amerika’da 13 koloni kurmuştu. İngiltere, 7 yıl savaşları sırasında ekonomik yönden büyük zarar uğramıştı. Bu zararı karşılamak isteyen İngiltere kolonilerden yeni vergi almak istedi. 13 koloni I. Filedelfiya Kongresi’ni toplayarak bu isteği reddetti. (1774) 1775’te savaş başladı. 1776’da toplanan II. Filedelfiya Kongresi’nde ABD bağımsızlığını ian edip İnsan Hakları Bildirisini kabul etti.

İngiliz-Amerikan savaşı 8 yıl sürdü. General George Washington İngilizleri Saratoga ve York Town’da yendi. 1783 Versay Antlaşması ile İngilizler Amerikalıların bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı.

BİR BAK DERİM: Amerika Birleşik Devletleri’nin Kurulması

FRANSIZ İHTİLALİ

FRANSIZ İHTİLALİNİN NEDENLERİ:

1)Kralın, soyluların ve rahiplerin rahatça yaşarken, halkın ağır vergiler altında ezilmesi.

2)Burjuvaların ve köylülerin yönetimde hiçbir söz hakkının bulunmaması.

3)Jean Jacques Rousseau, Volter, Didero, Montesquieu gibi Fransız aydınları yazdıkları eserlerle krallığı eleştirip halkı isyana teşvik ediyorlardı.

4)İngiltere’nin meşrutiyet, ABD’nin cumhuriyet yönetimine sahip olması Fransız halkını etkiledi.

Fransız İhtilali’nin sebepleri hakkında başka bir konu anlatımı için tıklayınız.

1789’da Kral XVI. Lui Etojenero’yu (soylular, rahipler ve halk temsilcilerinden oluşan meclis) toplayarak vergilerin artırılmasını istedi. Halk temsilcileri bu isteğe karşı çıktı. Vergilerin halk ve soylular arasında eşit olarak alınmasını istediler. Kral bunu kabul etmeyince halk temsilcileri Etojenero’ya Millet Meclisi adını verdiler. Kral bu meclisi zorla kapatmaya kalkınca halk isyan etti. Silahlanan halk Bastil Hapishanesi’ni basıp mahkumları serbest bıraktı. Böylece ihtilal başladı. (14 Temmuz 1789) Milli Meclis İnsan Hakları Bildirisini kabul etti. Soylu ve rahiplerin ayrıcalıkları kaldırıldı.

Fransız İhtilali 1804’te Napolyon’un imparatorluğuna kadar 4 dönemde devam etti. (Meşruti Krallık, Cumhuriyet, Drektuar, Konsüllük)

FRANSIZ İHTİLALİNİN SONUÇLARI:

1)Mutlakiyet sona erdi. Yerine demokratik devletler kuruldu.

2)Milliyetçilik, eşitlik, özgürlük ve adalet gibi yeni düşünceler ortaya çıktı.

3)Devlet yönetimi dinin etkisinden kurtarıldı. (Laiklik)

4)Milliyet akımı sonucunda çok uluslu imparatorluklar parçalandı.

5)Yeniçağ bitti. Yakınçağ başladı.

6)Avrupa devletleri Fransa’ya savaş açtı. (İhtilalin etkilerinin kendi ülkelerine yayılmasını engellemek için)

Fransız İhtilali’nin Sebep ve Sonuçları hakkında başka bir konu anlatımı için tıklayınız.

FRANSIZ İHTİLALİNİN OSMANLI’YA ETKİSİ

OLUMLU ETKİSİ: Fransız İhtilali sonucunda ortaya çıkan düşünceler,Osmanlı aydınları arasında da etkili oldu. Batılılaşma hareketleri hızlandı.(Tanzimat Fermanı, ardından Kanun-i Esasi hazırlandı.)

OLUMSUZ ETKİSİ: Fransız İhtilali’nin getirdiği milliyetçilik akımı çok uluslu bir devlet olan Osmanlı’nın dağılmasına yol açtı. Rumlar, Sırplar, Bulgarlar… bağımsız olmak için ayaklandılar. Ayaklananlar yabancı devletlerce desteklendi. (Özellikle Rusya, İngiltere, Fransa)

Fransız İhtilali’nin Osmanlı’ya etkileri hakkında başka bir konu anlatımı için tıklayınız.

VİYANA KONGRESİ (1815)

Fransız İhtilali ile başlayan yeni rejim dönemi Napolyon’un kendini imparator ilan etmesi ile sona erdi. (1804) Napolyon’un bütün Avrupa’yı ele geçirmek istemesi Napolyon Savaşlarını başlattı. Fransa ile diğer Avrupa devletleri arasında başlayan savaşlar Napolyon’un 1815’te Waterloo Savaşı’nda yenilmesiyle sona erdi. Napolyon’u yenen devletler Fransız İhtilali’nin getirdiği fikir akımlarının kendi ülkelerine yayılmasını önlemek ve Avrupa’nın geleceğini belirlemek amacıyla Viyana Kongresi’ni topladılar. Bu kongreye Osmanlı hariç bütün Avrupa devletleri katıldı.

Kongrede Avrupa sınırları yeniden çizidi. Krallara karşı yapılabilecek ihtilalleri bastırmak istediler. Viyana Kongresi’nden Navarin Olayı’na kadar geçen döneme Restarasyon Dönemi denir. (1815-1827)

Restarasyon Döneminde tüm baskılara rağmen hürriyet ve milliyetçilik düşüncesinin yayılmasına engel olunamadı.

1830-1848 İHTİLALLERİ: 1830 İhtilali Fransa’da başladı. Bütün Avrupa’ya yayıldı. 1848 İhtilali’ni işçi sınıfı çıkardı. İşçi sınıfı sanayi inkılabından sonra ortaya çıktı. İşçiler Sosyalist Parti’yi kurdular. Fransa’da başlayan 1848 İhtilali zamanla Avrupa’nın tüm ülkelerine yayıldı. Avusturya-Macaristan’da çıkan ihtilal sonucunda Macarlar ayaklandı. Avusturya Rusya’dan yardım istedi. Ruslar Macaristan’a girince Macarlar Osmanlı’ya sığındı. Osmanlı Rusya’nın tehditine rağmen Macarları geri vermedi. (Mülteci sorunu.)

AVRUPA DEVLETLERİ’NİN OSMANLI’YA UYGULADIĞI ÇİFTE STANDART

Avrupa Devletleri Fransız İhtilali’nin getirdiği akımların kendi aralarında yayılmasını engellemek için büyük çaba sarfettiler. Ancak Osmanlı’ya karşı ayaklanan milletleri desteklediler. Kendi egemenlikleri altındaki azınlıklara hiçbir hak tanımazken, Osmanlı’dan azınlıklara geniş haklar tanımasını istediler. (1856 Islahat Fermanı)

İTALYA’NIN SİYASİ BİRLİĞİNİ KURMASI

İtalya’da bulunan 7 devlet arasında en güçlüsü Piyemonte Devleti idi. Bir kısım topraklar ise Avustralya’nın işgali altındaydı. İtalyanlar, İtalya birliğini sağlamak amacıyla Karbonari Cemiyeti’ni kurdular. Ancak Avusturya, bu cemiyetin başlattığı ayaklanmaları bastırdı. Avusturya’yı tek başlarına yenemeyeceklerini bilen İtalyan devletleri yabancı devletlerden yardım alabilmek amacıyla İngiltere ve Fransa’nın yanında Kırım Savaşı’na katıldılar. İngiltere Fransa’nın desteğini alan Piyomente Avusturya’yı yenip İtalyan Birliğini sağladı. (1870)

ALMANYA’NIN SİYASİ BİRLİĞİNİ KURMASI

Almanya Birliğini kurma konusunda, 2 rakip devlet Prusya ve Avusturya idi. Avusturya’yı yenen Prusya oldukça güçlendi.

Prusya’nın güçlenmesi Fransa’yı rahatsız ediyordu. Fransa’yı da Sedan Savaşı‘nda yenen Prusya 1871’de Alman birliğini sağladı.

AVRUPA’DA BLOKLAŞMA

Bakınız I. Dünya Savaşı’nın sebepleri.

SANAYİ DEVRİMİ

İnsan ve hayvan gücüne dayalı ekonomiden, makine gücüne dayalı üretime geçilmesine denir. Sanayi Devrimi İngiltere’de başlamıştır. (Neden?) Çünkü İngiltere kömür madeni açısından çok zengindi. James Watt’ın geliştirdiği buhar makinesi içinde kömür gerekliydi. Buhar makinelerinden önce dokuma sanayiinde faydalanıldı. Ardından buharlı tren ve gemiler yapıldı. Sanayi İnkılabı sonucunda seri ve ucuz üretime geçildi. Hammadde ve pazar arayışı ortaya çıktı. Bu ihtiyaçlarını karşılamak isteyen sanayileşmiş ülkeler sömürgeciliğe başladı.

Sanayi Devrimi hakkında bir başka konu anlatımı için tıklayınız.

Sanayi Devrimi Osmanlı’yı olumsuz etkiledi. Ucuz Avrupa malları ile rekabet edemeyen el tezgahları ve atölyeler kapandı. İşsizlik arttı. Ekonomik durum zayıfladı.

SÖMÜRGECİLİK FALİYETLERİ

Bir ulusun,kendi ülkesinin sınırları dışındaki başka ülkeleri işgal ederek ekonomik ve siyasi çıkarlar sağlamasına “sömürgecilik”denir. Avrupa kıtası hammadde açısından yetersizdi. Avrupa pazarı da tıkanmıştı. Bu sebeple sömürgecilik hareketleri başladı. Önce İngiltere ve Fransa, sonra Almanya ve İtalya başladı. Özellikle Süveyş (1869) ve Panama (1914) Kanalları Avrupalı devletlere hareket serbestliği sağladı.

İngiltere: Hindistan ,Mısır, Kıbrıs, Avusturalya ,Yeni Zelanda…

Fransa: Cezayir ,Tunus, Sudan, Fas.

Almanya: Güney Afrika, Uganda, Kenya, Kamerun.

İtalya: Somali, Trablusgarp, 12 ada .

Rusya: Türkistan, Çin, Mançurya .

AYDINLANMA ÇAĞI

Skolastik felsefenin yıkılıp, pozitif ilimlerin geliştiği 18.yy.a denir